Syndrom oszusta w nowym miejscu: jak odzyskać pewność siebie?

Wyobraź sobie: siedzisz przed komputerem w swoim nowym biurze w Warszawie. Współpracownicy omawiają projekt po polsku, a Ty wyłapujesz tylko pojedyncze słowa. W głowie kołacze się myśl: “Jak ja tu w ogóle trafiłem? Czy oni wkrótce zorientują się, że nie jestem tak dobry, jak wydawało się podczas rozmowy kwalifikacyjnej?” Brzmi znajomo?

Być może odnajdujesz się w tej sytuacji – gdy doświadczony specjalista z imponującym portfolio nagle czuje się niepewnie, jakby był początkującym. W swoim kraju z łatwością prowadziłeś prezentacje, uczestniczyłeś w złożonych negocjacjach i rozwiązywałeś nietypowe problemy. Teraz każda interakcja zawodowa wydaje się wyzwaniem, a pewność siebie topnieje z każdą niezręczną sytuacją w komunikacji.

Dlaczego tak się dzieje?

Poczucie niepewności w nowym miejscu to złożone zjawisko, którego korzenie sięgają głęboko w nasze mechanizmy przystosowawcze. Gdy znajdujemy się w nowym kraju, następuje fundamentalna zmiana w naszym systemie odniesienia. Nasz umysł, przyzwyczajony do działania w określonej przestrzeni kulturowej i językowej, musi przebudować podstawowe wzorce interakcji ze światem.

Wyobraź sobie, że Twoje umiejętności zawodowe to narzędzie, które szlifowałeś latami. W znanym środowisku używałeś go intuicyjnie, nie zastanawiając się nad podstawowymi czynnościami. Jednak w nowym kontekście każde działanie wymaga dodatkowego wysiłku: najpierw musisz przetłumaczyć myśl na inny język, następnie dostosować ją do lokalnych norm kulturowych, a dopiero potem zastosować w kontekście zawodowym. To powoduje znaczne obciążenie poznawcze, które wyczerpuje nasze zasoby mentalne.

U podstaw tego stanu leży również głęboki rozdźwięk między naszym postrzeganiem siebie jako profesjonalisty a rzeczywistością nowego otoczenia. Przez lata budowaliśmy swoją tożsamość zawodową w oparciu o określone wyznaczniki sukcesu: swobodne posługiwanie się językiem zawodowym, rozumienie niepisanych zasad kultury pracy, umiejętność łatwego nawiązywania kontaktów zawodowych. W nowym kraju wiele z tych wyznaczników staje się tymczasowo niedostępnych lub wymaga znacznego wysiłku, by je osiągnąć.

Co więcej, nasz umysł, dążąc do efektywności, przyzwyczaił się do automatyzacji wielu procesów zawodowych. W nowym środowisku te automatyzmy często zawodzą, zmuszając nas do powrotu do bardziej świadomego, a więc wolniejszego i bardziej wymagającego sposobu pracy. To tworzy dysonans: wiemy, że jesteśmy kompetentni, ale nie możemy zademonstrować tej kompetencji z typową dla nas łatwością.

Szczególnie ważne jest zrozumienie, że ten stan nie świadczy o braku umiejętności zawodowych, ale jest naturalną częścią procesu adaptacji. To jak dostrajanie precyzyjnego przyrządu do nowych warunków pracy: proces wymaga czasu i cierpliwości, ale nie umniejsza jakości samego narzędzia.

Jak radzić sobie z tym stanem?

Pierwszym i najważniejszym krokiem jest uznanie i zaakceptowanie swoich uczuć. Ważne, by zrozumieć: czuć się niepewnie a być niekompetentnym to dwie różne rzeczy. Wyobraź sobie, że Twoje wątpliwości to współpasażer w pociągu. Nie możesz wysadzić go na następnej stacji, ale możesz kontynuować swoją podróż razem z nim.

Praktyczne ćwiczenie “Rozmowa z wewnętrznym krytykiem”

To ćwiczenie pomoże Ci nauczyć się żyć ze swoimi wątpliwościami, nie pozwalając im kierować Twoimi działaniami. Przypomina to regulację głośności radia w samochodzie – nie możemy całkowicie wyeliminować szumu w tle, ale możemy nauczyć się prowadzić, nie zwracając na niego uwagi.

Oto jak to działa:

Gdy zauważasz pojawienie się samokrytycznych myśli, znajdź spokojne miejsce i poświęć sobie 5-10 minut. Weź kartkę papieru lub otwórz notatki w telefonie.

• Zapisz myśl, która Cię niepokoi, na przykład: “Nie radzę sobie z pracą w nowym kraju”
• Teraz wyobraź sobie, że ta myśl to tylko fragment z gazety. Dodaj do niej frazy: “Zauważam, że pojawiła się u mnie myśl…” “Mój umysł mówi mi teraz, że…”
• Zapytaj siebie: “Co wartościowego mogę zrobić właśnie teraz, nawet jeśli ta myśl jest obecna?”

Zapisz jedno małe działanie, które możesz podjąć w kierunku swoich celów.

Dlaczego to działa?

Gdy dodajemy frazy “Zauważam…” lub “Mój umysł mówi…”, tworzymy psychologiczny dystans między sobą a swoimi myślami. To jak obserwowanie wzburzonej rzeki z brzegu, zamiast znajdowania się w nurcie. Zaczynamy postrzegać swoje myśli nie jako absolutną prawdę, ale jako jeden z wielu procesów wewnętrznych.

Wyobraź sobie, że Twój umysł to stacja radiowa, która czasami nadaje “wiadomości” o Twojej niepewności. Zamiast próbować wyłączyć radio (co zwykle tylko wzmaga naszą walkę), uczymy się żyć z tymi transmisjami, skupiając się na tym, co naprawdę ważne – naszych działaniach i celach.

Droga do odzyskania pewności zawodowej

Odzyskiwanie pewności zawodowej to nie prosta linia, ale raczej spirala, gdzie każdy obrót przybliża nas do głębszego zrozumienia siebie i swoich możliwości w nowym kontekście. Twoja wiedza i doświadczenie nie zniknęły – uczą się po prostu mówić w nowym języku, i nie chodzi tu tylko o aspekt lingwistyczny.

Daj sobie czas na ten proces, pozostając wiernym swoim celom i wartościom zawodowym. Pamiętaj: przejściowe uczucie niepewności nie jest oznaką regresu, ale świadczy o tym, że masz odwagę uczyć się i rozwijać w nowych warunkach.

Jeśli potrzebujesz dodatkowego wsparcia, jako specjalista od radzenia sobie ze stresem i wypaleniem zawodowym, jestem gotów pomóc. W swojej praktyce często pracuję z tematami adaptacji zawodowej po przeprowadzce, pomagając klientom nie tylko radzić sobie z poczuciem niepewności, ale także wykorzystywać to doświadczenie jako zasób do rozwoju.

Możesz umówić się na konsultację lub zadać pytania poprzez wiadomości prywatne w Telegram lub przez Google Calendar (linki znajdują się na stronie głównej).